Kiểm soát cân nặng

Trong 40 năm qua,ìsaongườiMỹđanggiảmtuổithọlich thi dau ngoai hang tỷ lệ béo phì ở người cao tuổi đã tăng gấp ba lần. Bốn mươi ba phần trăm người Mỹ trên 60 tuổi không chỉ thừa cân mà còn béo phì. Chúng ta không thể quy cho là tại tốc độ chuyển hóa chậm hơn. Tốc độ chuyển hóa khi nghỉ ngơi (lượng calo chúng ta đốt cháy chỉ để duy trì sự sống) luôn ổn định khi chúng ta ở độ tuổi 20- 60, sau đó nó chỉ giảm khoảng 10 calo/ngày mỗi năm. Vì vậy, đừng đổ lỗi cho tốc độ chuyển hóa. Như tôi đã trình bày chi tiết trong cuốn How Not to Diet, hãy quy lỗi cho những gì bạn ăn.

Béo phì liên quan đến quá trình lão hóa tế bào nhanh hơn, đo bằng độ ngắn đi của telomere hoặc tuổi biểu sinh cao hơn, có lẽ do kích ứng oxy hóa và hội chứng đáp ứng viêm hệ thống đi kèm với lượng mỡ thừa trong cơ thể. Béo phì còn làm suy giảm chức năng thể chất xét về hạn chế khả năng vận động, cũng như suy giảm chức năng nhận thức.

Kết quả chụp MRI của hàng trăm cá nhân thuộc mọi lứa tuổi cho thấy tình trạng thoái hóa chất trắng trong não ở những người thừa cân và béo phì tương đương có một bộ não già hơn tới 10 tuổi. Phân tích tổng hợp từ 19 nghiên cứu theo dõi hơn nửa triệu người trong suốt 42 năm phát hiện béo phì ở tuổi trung niên làm tăng 33% nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ, và mỗi một điểm tăng thêm trên chỉ số khối cơ thể (BMI) là 20 ở tuổi 50 sẽ khiến bệnh Alzheimer khởi phát sớm hơn khoảng bảy tháng. Còn tương quan giữa béo phì và tỷ lệ tử vong thì sao?

Béo phì được coi là một đại dịch thời đại kinh tế phát triển. Ảnh: The Philadelphia Inquirer.

Mỡ nội tạng

Một phần do đại dịch béo phì, chúng ta hiện đang nuôi dạy thế hệ người Mỹ đầu tiên có tuổi thọ ngắn hơn cha mẹ. Xu hướng giảm thọ này dự kiến sẽ tăng tốc khi thế hệ trẻ hiện tại bước vào tuổi trưởng thành (ở độ tuổi sớm hơn và nặng cân hơn). Một số người dự đoán trong những thập kỷ tới, chúng ta sẽ mất 2-5 năm tuổi thọ ở Mỹ, hoặc thậm chí nhiều hơn.

Để so sánh, một phương thuốc thần kỳ giúp chữa khỏi tất cả các loại ung thư sẽ chỉ kéo dài tuổi thọ trung bình của người Mỹ thêm ba năm rưỡi. Nói cách khác, đẩy lùi đại dịch béo phì có thể cứu được nhiều mạng sống hơn là chữa khỏi bệnh ung thư.

Ngay cả tăng cân vừa phải khoảng 4,5-9 kg ở tuổi trung niên cũng có thể làm tăng đáng kể nguy cơ tử vong và tàn phế về sau. Trong một nghiên cứu trên 600 người trăm tuổi, chưa đến 2% phụ nữ và không một người đàn ông nào bị béo phì. Sau tuổi 40, béo phì có thể làm giảm 6-7 năm tuổi thọ.

Khi chúng ta già đi, mỡ cơ thể cũng sẽ phân bổ lại từ lớp mỡ nông (mỡ dưới da) đến các kho dự trữ sâu bao quanh các cơ quan nội tạng và phình ra ở bụng (mỡ nội tạng), nhất là ở phụ nữ. Ở độ tuổi 25-65, phụ nữ bị mất khoảng gần 6 kg xương và cơ, đồng thời tăng gấp bốn lần lượng mỡ nội tạng dự trữ. (Nam giới thường chỉ tăng gấp đôi.)

Vì vậy, dù chiếc cân trong phòng tắm không báo tăng cân, phụ nữ vẫn có thể đang tăng loại mỡ tồi tệ nhất này. Kể cả khi tổng lượng mỡ cơ thể hoặc chỉ số BMI như nhau, vòng eo của một người càng lớn thì tuổi thọ của họ càng ngắn.

Mỡ nội tạng là loại mỡ nguy hiểm nhất. Ngược lại, mỡ dưới da tương đối lành tính. Tạp chí The New England Journal of Medicine đã công bố một nghiên cứu trên 15 phụ nữ béo phì, được đánh giá trước và sau khi hút khoảng 9 kg mỡ dưới da, với kết quả là tổng lượng mỡ cơ thể của họ giảm gần 20%.

Thông thường, chỉ cần giảm 5-10% thể trọng tính theo mỡ là có thể cải thiện đáng kể đường huyết, tình trạng viêm, huyết áp, cholesterol và triglyceride, nhưng sau khi hút mỡ quy mô lớn như vậy lại không thu được lợi ích nào trong số những lợi ích đó cho thấy vấn đề không nằm ở mỡ dưới da, mà mỡ nội tạng mới là nguyên nhân gây ra tình trạng béo phì về mặt chuyển hóa.

Tin tốt lành là mỡ nội tạng cũng là loại mỡ dễ giảm nhất. Cơ thể chúng ta sẽ ưu tiên loại bỏ mỡ nội tạng nguy hiểm trước. Và các biện pháp can thiệp bằng lối sống dường như có hiệu quả giảm cân ở người già tương tự người trẻ.

Tác động rút ngắn tuổi thọ của mỡ nội tạng đã được chứng minh ở chuột. Phẫu thuật loại bỏ mỡ giúp kéo dài đáng kể tuổi thọ trung bình và tối đa của chúng. Còn ở con người thì sao? Những người thực hiện phẫu thuật giảm béo sống thọ hơn nhiều so với nhóm đối chứng có cân nặng tương đương nhưng không thực hiện phẫu thuật này (chi tiết tại see.nf/bariatric), nhưng chưa có thử nghiệm ngẫu nhiên nào xác nhận điều đó. Tuy nhiên, có một số thử nghiệm giảm cân ngẫu nhiên sử dụng các biện pháp can thiệp bằng chế độ ăn và lối sống.