Ngày 24/7,ễnThiệnNhânđềxuấtmôhìnhđiềutrịtỷ số vòng loại euro Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân có bài kiến nghị dài 7 trang, tiêu đề “Phòng chống Covid-19 hiện nay: Cần thêm các giải pháp mới khi tình hình dịch đã thay đổi về chất”. (Có thể xem toàn văn bài kiến nghị tại đây)
Bài viết đã có nhiều kiến nghị vô cùng hữu ích cho công tác điều trị, phòng chống dịch Covid-19. VietNamNet xin trích dẫn một phần trong bài kiến nghị của ông, về giải pháp tổ chức lại việc điều trị bệnh nhân Covid-19.
Trước thực tế dịch Covid-19 đã thay đổi về chất và yêu cầu phải giảm tải cho hệ thống y tế của các địa phương cũng như cả nước, để ngành y tế hoạt động bền vững, chăm lo toàn diện cho sức khỏe nhân dân, chúng ta phải bổ sung một số giải pháp mới phòng chống dịch.
Từ thực tiễn của một số địa phương và kinh nghiệm các nước, tôi thấy có thể xem xét một số giải pháp mới, trong đó có tổ chức lại việc điều trị người nhiễm: chuyển từ mô hình đưa 100% người nhiễm (F0) vào các bệnh viện sang mô hình đưa khoảng 35% số người nhiễm vào bệnh viện.
Vừa qua, nhận thức của chúng ta nói chung là để phòng chống dịch, phải phát hiện kịp thời số người nhiễm mới (F0) và đưa đi cách ly, điều trị tất cả F0 ở các bệnh viện đang có hoặc bệnh viện dã chiến được xây dựng mới. Khi quy mô số người nhiễm mới mỗi ngày còn thấp, tổng số người đang được điều trị còn thấp, thì việc đưa tất cả F0 đi điều trị ở các bệnh viện là khả thi. Nhưng hiện nay tình hình đã khác hẳn và không thể tiếp tục làm như vậy.
Từ 23/1/2020 đến 13/5/2021, mỗi ngày cả nước có bình quân 7,7 người nhiễm mới. Ngày 13/5/2021 có 87 người nhiễm mới và đến 24/7/2021 đã có 9.200 người nhiễm mới, gấp 105 lần ngày 13/5/2021 và gấp 1.100 lần bình quân giai đoạn trước ngày 13/5/2021. Với tốc độ này, hơn 8.000 người nhiễm mới một ngày, nếu cứ 5 ngày chúng ta có thể xây thêm 1 bệnh viện 2.000 giường để điều trị bệnh nhân Covid-19, thì trong thời gian này số người nhiễm mới (F0) tăng thêm hơn 40.000 người, gấp 20 lần số giường bệnh mới được tạo thêm. Hệ thống y tế sẽ quá tải trầm trọng ở các địa phương có dịch nặng, không thể đưa tất cả người nhiễm Covid-19 vào các bệnh viện, cho dù có xây dựng thêm nhiều bệnh viện mới.
Hướng giải quyết mâu thuẫn này là tổ chức lại việc điều trị bệnh nhân Covid-19 phù hợp với đặc điểm bệnh học của người nhiễm Covid-19.
Theo kinh nghiệm một số nước ở Châu Âu thì:
+ Khoảng 65% số người nhiễm sẽ tự khỏi, không cần điều trị (bệnh rất nhẹ)
+ Khoảng 20% người nhiễm cần điều trị để nâng sức đề kháng, hạn chế tác dụng bất lợi của các bệnh nền và các bệnh khác của bệnh nhân Covid-19 (bệnh nhẹ)
+ Khoảng 10% người nhiễm cần điều trị chuyên sâu về Covid-19 là những người bệnh ở mức độ trung bình (bệnh trung bình)
+ Khoảng 5% người nhiễm cần điều trị tích cực, có các thiết bị đặc thù, là các bệnh nhân nặng, trong đó khoảng 2 đến 3% có thể tử vong (bệnh nặng).
Phù hợp với cơ cấu bệnh nhân Covid-19 như vậy, mà theo đánh đánh giá của một số chuyên gia y tế Việt Nam, đặc điểm bệnh học người nhiễm Covid-19 ở Việt Nam cũng tương tự, tôi kiến nghị quy trình điều trị người nhiễm Covid-19 - “Phân loại người nhiễm - 4 tầng điều trị - 1 trung tâm điều phối”ở các tỉnh, thành phố của Việt Nam, Sơ đồ 1, hoạt động như sau:
- Sau khi người nhiễm được khẳng định là dương tính qua xét nghiệm thì được chuyển ngay về các bệnh viện tuyến quận huyện để theo dõi, phân loại theo 4 nhóm: Nhóm 1: Bệnh rất nhẹ (không có triệu chứng, nồng độ virus thấp, không có các bệnh khác), Nhóm 2: Bệnh nhẹ (triệu chứng không rõ ràng, nồng độ virus thấp, có các bệnh khác cần điều trị), Nhóm 3: Bệnh mức độ trung bình, có thể có bệnh khác đi kèm, Nhóm 4: Bệnh nặng và ngay sau đó được chuyển về 4 loại cơ sở sau đây:
1. Các trung tâm giám sát và hỗ trợ người nhiễm ở các quận huyện tiếp nhận các bệnh nhân rất nhẹ (Tầng 1):đây không phải là các cơ sở điều trị, chỉ có chức năng giám sát sức khỏe, nâng đỡ sức khỏe cho người nhiễm rất nhẹ, kiểm tra nồng độ virus. Nếu sau 7-10 ngày, sức khỏe người bệnh tiếp tục ổn định, nồng độ virus thấp, không có nguy cơ lây nhiễm đáng kể, thì sẽ chuyển về nhà cách ly tiếp 1 thời gian và tự theo dõi (khoảng 2-3 tuần).
Còn nếu qua kiểm tra tình hình sức khỏe xấu đi, từ bệnh rất nhẹ chuyển thành bệnh nhẹ, thì sẽ chuyển ngay đến các bệnh viện tuyến quận, huyện điều trị bệnh nhẹ. Sau 1 đến 2 tuần hầu hết số bệnh nhân rất nhẹ này sẽ được trả về gia đình, Trung tâm sẵn sàng tiếp nhận tiếp các người mắc Covid-19 thể rất nhẹ.
Bằng cách thiết lập các Trung tâm giám sát này, chúng ta sẽ tiếp nhận khoảng 65% số người nhiễm ở các quận huyện, cách ly họ với cộng đồng, không còn nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng, giảm tải rất lớn cho các bệnh viện. Các trung tâm giám sát và hỗ trợ người nhiễm có thể sử dụng các cơ sở vật chất khác nhau để thực hiện nhiệm vụ của mình: các trường học, các khách sạn, kí túc xá, bệnh viện dã chiến, khu chung cư chưa bàn giao…
Tùy theo tình hình dịch ở các quận huyện mà quy mô các trung tâm này ở các quận huyện là khác nhau, song có nhiệm vụ là tiếp nhận sớm gần 2/3 số người nhiễm (F0) mới được phát hiện, không đưa về các bệnh viện. Ở nơi dịch nặng, mỗi phường, xã có thể có 1 trung tâm như vậy. Nhân lực của các trung tâm y tế phường xã là lực lượng quản lý và vận hành các trung tâm giám sát này, trong trường hợp cần thiết có thể được bổ sung từ cấp quận huyện hoặc tỉnh, thành phố.
2. Các bệnh viện quận, huyện hoặc khu vực tiếp nhận các bệnh nhân nhẹ (Tầng 2): Đây là các cơ sở điều trị đa khoa hiện nay, được hỗ trợ một số bác sĩ, điều dưỡng chuyên khoa nhiễm, để điều trị các bệnh nhân Covid-19 nhẹ, nhất là khi họ có bệnh nền hoặc đang phải điều trị 1 số bệnh khác. Như vậy thực chất, trọng tâm của các cơ sở này là điều trị các bệnh khác cho bệnh nhân có “bệnh nền” là nhiễm Covid-19 thể nhẹ để sau đó họ tự khỏi nhiễm Covid-19.
Khi bệnh nhân đã chuyển từ bệnh nhẹ thành rất nhẹ, họ có thể được chuyển về các trung tâm giám sát hoặc về nhà, tự cách ly tiếp, để giảm tải cho các bệnh viện điều trị bệnh nhân nhẹ. Nếu bệnh nhân chuyển từ bệnh nhẹ thành trung bình, họ sẽ được chuyển sang các bệnh viện cấp tỉnh, thành phố điều trị bệnh nhân trung bình để điều trị tiếp (Sơ đồ 1). Khoảng 20% người nhiễm Covid-19 (F0) có thể được điều trị ở các bệnh viện đa khoa tuyến huyện hoặc khu vực.
3. Các bệnh viện cấp tỉnh, thành phố tiếp nhận các bệnh nhân Covid-19 mức trung bình (Tầng 3): đây là các bệnh viện chuyên khoa hoặc đa khoa cấp tỉnh, thành phố hoặc bệnh viện tư nhân có lực lượng y bác sĩ và thiết bị phù hợp để tiếp nhận khoảng 10% số người nhiễm (F0) là bệnh nhân thể bệnh trung bình. Tùy theo tình hình dịch ở các địa phương mà họ được tăng cường nhân lực và thiết bị để có thể đủ sức điều trị các bệnh nhân mức trung bình, nhất là kết hợp điều trị bệnh nền và bệnh khác của các bệnh nhân Covid-19.
Khi điều trị có kết quả tốt, bệnh nhân trở thành bệnh nhẹ, họ được chuyển về các bệnh viện cấp quận huyện điều trị bệnh nhân nhẹ hoặc về nhà tự cách ly một thời gian, để giảm tải cho các bệnh viện cấp tỉnh, thành phố, Sơ đồ 1. Còn nếu một số ít bệnh nhân trở thành nặng, họ sẽ được chuyển ngay về các bệnh viện điều trị bệnh nhân nặng của tỉnh, thành phố hoặc của trung ương đóng trên địa bàn hoặc ở cùng khu vực, Sơ đồ 1.
 |
| Sơ đồ 1: Đề xuất quy trình điều trị các F0 phù hợp với cơ cấu bệnh của người nhiễm Covid-19 “Phân loại người nhiễm, 4 tầng điều trị, một trung tâm điều phối”. |
4. Các bệnh viện cấp tỉnh, thành phố hoặc thuộc trung ương tiếp nhận các bệnh nhân Covid-19 nặng (Tầng 4): đây là các bệnh viện có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giỏi, trang bị đủ các thiết bị đặc thù như: giường điều trị tích cực (ICU), máy theo dõi bệnh nhân, máy thở chức năng cao, ECMO, máy lọc máu liên tục, hệ thống oxy dòng cao, Xquang di động, siêu âm màu… để có thể điều trị các bệnh nhân nặng, chiếm khoảng 5% số người nhiễm Covid-19, nhất là khi họ có các bệnh nền và bệnh khác đồng thời. Trên cơ sở dự báo số người nhiễm mới Covid-19 trong thời gian 1-2 tháng tới ở địa phương, có thể xác định quy mô điều trị cần thiết của các bệnh viện này để chuẩn bị sẵn sàng, đáp ứng nhu cầu điều trị các bệnh nhân nặng.
Mô hình điều trị người nhiễm Covid-19 “Phân loại người nhiễm - 4 tầng điều trị” đòi hỏi phải theo dõi chặt chẽ, kịp thời tình hình người nhiễm mới được đưa tới các Trung tâm giám sát, hỗ trợ người nhiễm và các bệnh viện điều trị bệnh nhân nhẹ, trung bình, nặng, việc chuyển người nhiễm cả hai chiều - chuyển khi nặng lên, chuyển khi bệnh nhẹ hơn, Sơ đồ 1 và luân chuyển ngang người nhiễm, giữa các trung tâm giám sát, hỗ trợ người nhiễm và các bệnh viện để tránh quá tải của các đơn vị này. Vì vậy cần có 1 Trung tâm điều phối để cả hệ thống điều trị “Phân loại người nhiễm – 4 tầng điều trị” hoạt động hiệu quả cao, tạo điều kiện cho hệ thống y tế hoạt động bền vững, chăm lo sức khỏe toàn diện cho nhân dân.
Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân
Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân đưa ra giải pháp phòng chống Covid-19 trong tình hình dịch bệnh có nhiều thay đổi với số ca nhiễm tập trung đông ở TP.HCM.